07 Φεβρουαρίου 2007

Οι μύθοι των ημερών

Διαβάζοντας το χθεσινό post του Zero (κι ένα σχετικό σχόλιο – στο zeroliner.blogspot.com), που μιλούσε για τις Βαλκυρίες και τη Φρέγια, σκέφτηκα τα ονόματα των ημερών. Στα ελληνικά, το θέμα δεν έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον: μετά την «ημέρα του Κυρίου» (Κυριακή), οι μέρες ονοματίζονται αριθμητικώς, ώσπου να φτάσουμε στην Παρασκευή (=ετοιμασία), την ημέρα δηλαδή που αφιερώνεται στην προετοιμασία για την αργία του Σαββάτου· Σάββατο, στα εβραϊκά, σημαίνει ανάπαυση, και παρότι στο χριστιανισμό η μέρα της ανάπαυσης (και της απόδοσης τιμών στο θεό) είναι η Κυριακή, ωστόσο η ελληνική ονοματοδοσία διασώζει την εβραϊκή παράδοση.

Οι λατινικές ονομασίες των ημερών όμως είναι αξιοπρόσεκτες, επειδή συνδέονται με τη μυθική συγκρότηση του κόσμου. Έτσι, κάθε μέρα της εβδομάδας αφιερώνεται σε διαφορετικό θεό (ή πλανήτη, θα έλεγε κανείς, αν επέλεγε διαφορετική αναφορά):

dies solis = η μέρα του Ήλιου (Κυριακή)

dies lunae = η μέρα της Σελήνης (Δευτέρα)

dies Martis = η μέρα του Άρη (Τρίτη)

dies Mercurii = η μέρα του Ερμή (Τετάρτη)

dies Jovis = η μέρα του Δία (Πέμπτη)

dies Veneris = η μέρα της Αφροδίτης (Παρασκευή)

dies Saturni = η μέρα του Κρόνου (Σάββατο).

Αντίστοιχα, ονομάτισαν τις ημέρες της εβδομάδας οι βόρειοι λαοί· οι ονομασίες αυτές επιβιώνουν στα αγγλικά και τα γερμανικά:

Sunday = Suns day, η μέρα του Ήλιου

Monday = Moons day, η μέρα της Σελήνης

Tuesday = Tiws day – ο Tiw ή Tyr ήταν ο θεός του πολέμου

Wednesday = Wodens day – ο Woden ή Odin ήταν ο βασιλιάς των θεών, αντίστοιχος του Δία

Thursday = Thors day – ο Thor ήταν ο θεός του κεραυνού

Friday = Friggas day ή Freyjas day – η Frigga ήταν η γυναίκα του Odin, αντίστοιχη της Ήρας, αρχικώς η χθόνια μητέρα-θεά· αργότερα όμως συνδυάστηκε με τη Freyja, τη θέα του έρωτα και της ομορφιάς

Saturday = Saturns day, η μέρα του Κρόνου.

(Το παρόν δύναται να εκληφθεί ως η άχρηστη πληροφορία της εβδομάδος ή ως αφετηρία –ματαίων- σκέψεων περί των διαφορετικών υποστρωμάτων που συγκροτούνται από χαμένα ή λανθάνοντα πολιτισμικά σχήματα).

Υστερόγραφη απορία: στα ελληνικά, υιοθετήσαμε ή κρατήσαμε τις λατινικές ονομασίες των μηνών· γιατί δεν έγινε το ίδιο και με τις ημέρες, δεν το ξέρω.

7 σχόλια:

Resalto είπε...

Παντα μου αρεσε αυτη η μυθολογια.
Βεβαια και η ελληνικη παρα πολυ.

Ανώνυμος είπε...

Το πιστευεις οτι δεν ηξερα τιποτα
απο ολα αυτα.

Unknown είπε...

resalto - έχουν πολλές συγγένειες, απλώς η πρώτη είναι πιο "σκοτεινή".
corsair - δες και το blog του zero, θα σου αρέσει :))

zero είπε...

Ελα ρε φιλε ....δεν το πιστευω...
δηλαδη εγω...
που εχω γεννηθει Πεμπτη,
ειμαι παιδι του Δια?

Ρε τι γινεται στον κοσμο.

Unknown είπε...

Παιδί του Δία ή του Θωρ, αγαπητέ Zero. Και, σου ταιριάζει και ζωδιακά (εκτός αν γράφεις άλλα αντ' άλλων στο profile σου!)
Εγώ πάντως έχω γεννηθεί Παρασκευή :))
Αλλά, μια που το έθεσες, υπάρχει ένα ποιηματάκι, που λέγανε παλιά στην Κρήτη, το οποίο υποτίθεται ότι προμάντευε την τύχη του παιδιού, ανάλογα με τη μέρα γέννησής του. Δεν το θυμάμαι πολύ καλά, λέει περίπου τα εξής:
Τρίτη γεννάται ο πλούσιος
Τετάρτη ο αντρειωμένος
Πέμπτη ο καλορίζικος
Παρασκευή ο ξένος
(τις άλλες μέρες δεν τις θυμάμαι τώρα, θα ψάξω όμως να το βρω το ποιηματάκι) - σημειωτέον, ότι στην περίπτωσή μου δεν έχει λάθος...

zouri1 είπε...

δες και για την κυριακη,και μαλιστα γεννηθηκα και στο ρεθυμνο...

Unknown είπε...

zouri1, πάνω στην ώρα: βρήκα ένα ποιηματάκι, παραλλαγή του παραπάνω:
Τρίτη γεννάται ο φρόνιμος, Τετράδη ο αντρειωμένος, Πέφτη ο καλορίζικος και Παρασκή ο ξένος, Σάββατο χιλιομπάλωτος (διακονιάρης) και Κυριακή ο τυχερός [σε άλλες παραλλαγές, ο πλούσιος], Δευτέρα ο προθυμερός και σ’ όλα έχει χάρη.